Posiedzenie Rady Naukowo-Przemysłowej Konsorcjum Instytutu Autostrada Technologii i Innowacji odbyło się 8 marca 2017 roku w Akademii Górniczo-Hutniczej. Gości przywitali rektor Politechniki Wrocławskiej prof. Cezary Madryas oraz prof. Tadeusz Słomka, rektor AGH. Biorący udział w posiedzeniu wysłuchali prezentacji zaproszonych gości i zapoznali się ze sprawozdaniem z działalności Biura IATI. Przedstawiono też dwie instytucje, które zostały przyjęte w poczet IATI.
O strategii na rzecz Odpowiedzialnego Rozwoju jako wyzwaniu dla polskiej nauki mówił Jan Staniłko, Zastępca Dyrektora Departamentu Innowacji w Ministerstwie Rozwoju. Na początku swojej prelekcji, charakteryzując polską gospodarkę, zwrócił uwagę, że przy tak niskich płacach, jakie otrzymuje przeciętny Polak – nieco ponad 2 tys. zł netto – obywateli naszego kraju nie stać na produkty innowacyjne, co oznacza, że nie jesteśmy społeczeństwem, które może tworzyć popyt na innowacje. Z drugiej strony polskie firmy, opierające swoje strategie rozwoju o niskie koszty i import wiedzy typu zakup nowoczesnej maszyny, również nie są w stanie wytworzyć żadnej innowacji. Prelegent podkreślił, że w Polsce odnotowuje się olbrzymi napływ inwestycji zagranicznych. Są to wielkie firmy, które – poza kilkoma państwowymi przedsiębiorstwami – na badania w Polsce wydają największe środki. Te przedsiębiorstwa odpowiadają za 30 proc. inwestycji w naszym kraju – 10 proc. firm przemysłowych odpowiada za ponad 20 proc. inwestycji w całej naszej gospodarce. To niemal tyle, ile na ten cel wydaje państwo. Wziąwszy pod uwagę te czynniki widać, iż wyzwania dla nauki są bardzo poważne. Jeżeli gospodarka rodzi się z wiedzy, to powstają pytania, czy polskie uczelnie tworzą wiedzę stosowaną w gospodarce oraz jak powinny być zorganizowane, aby tę wiedzę transferować i absorbować. Jan Staniłko omówił też i ocenił działające na świecie dwa modele uniwersytetu: europejski i anglosaski. Scharakteryzował sposób działania najlepiej zarządzanych firm na świecie. Na zakończenie stwierdził, iż uczelnie powinny nauczyć się sprzedawać swoją wiedzę przedsiębiorcom, aby pojawił się na tę wiedzę popyt.
Rolę Narodowego Centrum Nauki w promowaniu badań naukowych na styku nauki i biznesu przybliżyła dr Anna Marszałek, koordynator dyscyplin w dziale Nauk Humanistycznych, Społecznych i o Sztuce. Mówiła o tym, jak NCN wpisuje się we współpracę pomiędzy nauką a sektorem biznesu. NCN finansuje badania podstawowe, czyli oryginalne prace badawcze, teoretyczne lub eksperymentalne bez nastawienia bezpośredniego na działanie komercyjne. Zadania NCN mieszczą się głównie w aspekcie finansowania projektów badawczych oraz wspierania młodych naukowców poprzez stypendia doktorskie i staże podoktorskie. Centrum prowadzi nadzór nad realizacją badań naukowych finansowanych ze środków NCN – projektów jest już ponad 10 tys. Centrum bardzo silnie zaangażowane jest we współpracę międzynarodową w wielu dziedzinach naukowych, rozwija też współpracę bilateralną. Zasadniczym celem Narodowego Centrum Nauki jest wzrost znaczenia nauki polskiej na arenie międzynarodowej oraz podniesienie efektywności badań naukowych dzięki konkurencyjnemu systemowi przyznawania grantów naukowych. System opiera się na ocenie eksperckiej. Dr Anna Marszałek przedstawiła konkursy, jakie istnieją w NCN.
Istotnym punktem obrad było sprawozdanie z działalności biura IATI, które nakreślili koordynator oddziału IATI we Wrocławiu dr inż. Waldemar Grzebyk z Politechniki Wrocławskiej oraz prof. Joanna Kulczycka, Dyrektor Biura IATI, z Akademii Górniczo-Hutniczej. Delegaci jednomyślnie przyjęli przedstawione sprawozdanie, które jasno i szczegółowo opisało podjęte działania, m.in. wymianę wiedzy i promocję IATI, a poprzez nią działalność wszystkich konsorcjantów, działalność Centrów Kompetencji, czy spotkania Monday Business Meeting. W lipcu tego roku miną trzy lata funkcjonowania konsorcjum. Od początku założyciele IATI uznali, że celem działania instytutu jest sukces, który budowany jest na wiedzy, umiejętnościach, doświadczeniu 2
i kompetencjach partnerów IATI. W każdej dziedzinie konsorcjum stawia na innowacje i współpracę z przemysłem, a jako sieć współpracy, która integruje światy nauki i biznesu, jest motorem napędowym innowacyjnej gospodarki naszego kraju. Za ważny element uznano budowę marki IATI jako sieci współpracy.
Następnie uczestnicy pochylili się nad propozycją włączenia nowych partnerów do IATI. Pierwszym kandydatem był Uniwersytet Ekonomiczny z Krakowa, rekomendowany przez Akademię Górniczo-Hutniczą. Działalność UE przedstawił dr inż. Przemysław Szopa, który mówił, iż działalność naukowo-dydaktyczna UE obejmuje szeroki zakres mieszczący się w trzech dyscyplinach naukowych: ekonomii, naukach o zarządzaniu oraz towaroznawstwie. Ważnym elementem codziennej pracy naukowców uniwersytetu jest bliska współpraca ze światem biznesu oraz administracji i gospodarki publicznej. Od lat prawnicy tej uczelni wspierają wdrażanie innowacyjnych rozwiązań zarządczych w firmach i instytucjach z różnych branż. Umiędzynarodowienie uczelni jest jednym z filarów jej marki, obecnie na UE studiuje ok. 1800 cudzoziemców. Jako konsorcjant IATI, uczelnia chce oferować swoje doświadczenie, wiedzę i praktykę w projektowaniu zastosowań innowacji w biznesie i sferze publicznej.
Drugą instytucją ubiegającą się o przystąpienie była firma ZPUE S.A., także rekomendowana przez AGH. Przedstawił ją dyrektor dr Łukasz Nieradko. Firma należy do grupy Koronea. Jest producentem urządzeń dla przemysłu i elektroenergetyki. Wytwarza m.in. kontenerowe stacje transformatorowe, rozdzielnice średniego i niskiego napięcia. Jest to aparatura niezbędna w systemie rozdziału energii. Produkuje również słupowe stacje transformatorowe, aparaturę łączeniową średniego i niskiego napięcia, a także urządzenia, które wchodzą w systemy sieci smart grid. ZPUE S.A. istnieje od 25 lat, przez ten czas zanotowano sprzedaż 380 tys. urządzeń. Obecnie zatrudnia około 3 tys. osób, w tym wielu inżynierów i konstruktorów, projektantów poszukujących rozwiązań poprawiających konkurencyjność.
Do Instytutu Autostrada Technologii i Innowacji jednogłośnie zostały przyjęte Uniwersytet Ekonomiczny z Krakowa oraz firma ZPUE S.A.
Strategiczną Agendę Badawczą jako mapę drogową rozwoju obszaru B+R+I opisał Paweł Poneta z Zespołu Badań i Rozwoju TAURON Polska Energia S.A. Opowiedział zebranym o działaniu, jakie TAURON podjął kilka miesięcy temu. Chodzi o wypracowanie strategii w obszarze innowacji badań i rozwoju. Dokument nazwano Strategiczną Agendą Badawczą; będzie on miał duże znaczenie w szeroko rozumianych innowacjach w grupie TAURON. Tworzenie tej strategii wciąż trwa. Firma zakłada, że w 2025 roku co najmniej 25 proc. przychodu w grupie TAURON będzie pochodziło z nowych biznesów, w których obecnie grupa nie funkcjonuje. Następnym istotnym celem są środki – TAURON zdecydował zaangażować co najmniej 0,4 proc. skonsolidowanych przychodów ze sprzedaży na działalność badawczo-rozwojową, czyli około 80 mln zł rocznie. Jest to mniej więcej 15 razy tyle, ile firma na ten cel wydaje obecnie.
Współpracę sektorów nauki i biznesu oraz dobre praktyki bazujące na wsparciu z funduszy UE omówiła Bogusława Mazurek, Dyrektor Rozwoju Biznesu Crido Taxand Sp. z o.o. Prelegentka reprezentuje firmę doradczą, która od 11 lat zajmuje się pomocą publiczną, znajdując się w obszarze pomiędzy przedsiębiorcami a jednostkami naukowymi. Bogusława Mazurek podkreśliła, że głównym celem, jaki należy osiągnąć, jest zwiększenie środków na prace badawczo-rozwojowe w stosunku do PKB. Za bardzo istotną uważa współpracę sektorów nauki i biznesu, gdyż – jak podkreśla – w samym programie inteligentny rozwój, gdzie każdy program zahacza w jakiś sposób o współpracę z jednostką naukową, przeznaczono na 2017 rok na programy badawczo-rozwojowe 6 miliardów 650 mln zł. Do tego dolicza się jeden program na centra badawczo-rozwojowe 3
dla przedsiębiorców, gdzie jest 900 mln. Są też trzy konkursy na wdrożenia innowacyjnych rozwiązań (są to programy typowo inwestycyjne) – tu środki wynoszą niemal 2 mld zł. A to tylko jeden program i tylko jeden rok perspektywy.
Następnie prof. Joanna Kulczycka przedstawiła plan przyszłych działań IATI. Przede wszystkim podkreśliła rolę IATI jako miejsca, gdzie można powiązać naukę z biznesem. Ważne jest jednak to, że IATI nie jest jednostką badawczą ani też nie zajmuje się transferem wiedzy, ma natomiast wiedzę jak promować przedsięwzięcia i przedsiębiorstwa, potrafi wskazać istniejące bariery dzielące naukę i przedsiębiorców i wie co robić, aby je pokonać i jak najefektywniej rozwijać współpracę między światami nauki i biznesu. Dla IATI ważne są projekty multidyscyplinarne i internacjonalizacja. Konsorcjum jest też gotowe do konsultacji społecznych dotyczących programów rządowych i strategicznych. Profesor Kulczycka podkreśliła, że IATI może lobbować, promować markę, polską naukę, wskazywać narzędzia współpracy nauki i biznesu. IATI prowadzi umiędzynarodowienie nauki poprzez sieci nauki i konsorcja. Wyzwaniem jest interdyscyplinarność badań i tę instytut chce promować, ponieważ bez interdyscyplinarności nie ma innowacji.
Na zakończenie wystąpił raz jeszcze Jan Staniłko, który uznał m.in., że im mocniej zaawansowana gospodarka, tym bardziej zaciera się bariera między uczelnią a biznesem, tym silniej też uelastyczniają się formy przechodzenia jedno w drugie. Polska gospodarka nie jest gotowa do absorpcji nauki zorganizowanej na wzór krajów zachodnich i dorobku naukowego, chyba że sama staje się bardzo mocno przedsiębiorcza. Chodzi o nowych naukowców-przedsiębiorców, twórców startupów, którzy tak naprawdę przecierają szlaki w kontaktach z dużymi polskimi przedsiębiorstwami, aby one w ogóle nauczyły się z nimi rozmawiać, czyli posiadły umiejętność transferu technologii.
Na koniec odbyła się dyskusja dotycząca roli innowacji w rozwoju gospodarki oraz podsumowanie obrad Rady Naukowo-Przemysłowej. Stwierdzono, m.in., że misja nauczania powinna zostać zachowana, ale musi ulec zmianie podejście do nauki, ponieważ stale zmienia się jej otoczenie, a wiedza jest czynnikiem produkcji, dlatego jest cenna i kosztowna. Współpraca nauki z biznesem musi opierać się na zaufaniu, ale w Polsce to zaufanie dopiero zaczyna się budować. Niezbędne jest też rozwijanie umiejętności wsłuchiwania się wzajemnie w swoje potrzeby, co – jak podkreślono – i naukowcom, i przedsiębiorcom coraz lepiej się udaje. Podkreślono też olbrzymi dysonans między kwotami przeznaczanymi na finansowanie nauki w Polsce a programami unijnymi. W naszym kraju wciąż pieniądze przekazywane na badania naukowe są znikome. Uznano to za ogromny problem. Na zakończenie podkreślono, że IATI staje się marką, zauważono i doceniono dużą aktywność IATI oraz inicjatyw, jakimi wykazują się poszczególne Centra Kompetencji. Podkreślono potrzebę jeszcze intensywniejszej pracy nad składaniem nowych wspólnych naukowo-biznesowych projektów, bo przecież wymiar finansowy jest bardzo istotny. Zauważono, że należy zastanawiać się i dyskutować nad sprawą umiędzynarodowienia IATI.
Ilona Trębacz
Poniżej zamieszono prezentacje wygłoszone podczas Rady:
– Strategia Odpowiedzialnego Rozwoju jako wyzwanie dla polskiej nauki
Jan Filip Staniłko
– ZPUE S.A. –nowoczesne urządzenia dla elektroenergetyki i przemysłu
– CRiDO – Współpraca sektorów nauki i biznesu. Dobre praktyki bazujące na wsparciu z funduszy UE
– Rola NCN w promowaniu badań naukowych na styku nauki i biznesu
dr. Anna Marszałek
– Strategiczna agenda badawcza TAURON S.A. Paweł Poneta
