W jakim celu powstał Klaster Zrównoważona Infrastruktura?
Jako grupa przedsiębiorców, których obszar zainteresowania skupiał się na budynkach energooszczędnych, chcieliśmy poszerzyć rynek zbytu poprzez przekonanie inwestorów, że warto stawiać budynki pasywne i energooszczędne. Na Zachodzie projektuje się tak od dawna, u nas przekonanie do tego typu innowacji niestety kuleje, dlatego doszliśmy do wniosku, że wspólnie powinniśmy walczyć o to, aby w budynkach zakładać np. pasywne okna, robić ocieplenia, zakładać pompy ciepła. Uznaliśmy, że razem stworzymy modelowy budynek, żeby pokazać, że nie jest drogi, nie jest brzydki, a w dodatku bardzo funkcjonalny i przyjemny do życia. W jedności siła, zaś pojedynczo żadna firma nie podbije rynku, razem jesteśmy w stanie przekonać klientów, że warto stosować proponowane przez nas rozwiązania.
Ile przedsiębiorstw skupia Państwa klaster?
Obecnie jest to duża grupa składająca się z ponad stu firm i instytucji. Są to przedsiębiorcy, którzy oferują produkty lub usługi wymagane do stworzenia takiego zero-energetycznego inteligentnego budynku, czy to mieszkalnego, czy też użyteczności publicznej lub produkcyjno-biurowego. Są wśród nas samorządy i uczelnie, które zajmują się innowacjami w budownictwie energooszczędnym. Nowe rozwiązania, opracowane przez naukowców wdrażamy w naszych obiektach, zaś samorządy pokazują swoim mieszkańcom, że budownictwo tego typu jest naprawdę opłacalne, a mieszka się i pracuje w obiektach niezwykle komfortowo.
Czy od początku klaster był tak liczny?
Nie, ponieważ początkowo było to tylko kilka firm, z których każda zajmowała się jakimś aspektem związanym z budownictwem lub automatyką budynkową. Jednak wszystkie uważały, że tworzenie energooszczędnych obiektów, to dobry kierunek rozwoju. Po pięciu latach działania Klaster Zrównoważona Infrastruktura urósł w siłę i teraz, działając w Małopolsce, należy do grupy 16 Krajowych Klastrów Kluczowych. Jest kilka klastrów działających w obszarze zrównoważonej energii, nasz w tym momencie ma pozycję wiodącą.
Klaster jest mocno związany z nauką, czy także z AGH?
Niemal od początku istnienia Klaster Zrównoważona Infrastruktura współpracuje z Ośrodkiem Szkoleniowo-Dydaktycznym AGH w Miękini, ściśle związanym z odnawialnymi źródłami energii. Koordynator klastra: Instytut Doradztwa Sp. z o.o., od samego początku zajmuje się propagowaniem ekologicznych działań, budownictwa i instalacji OZE, a więc i szkoleniami z tej tematyki. Można śmiało powiedzieć, że współpraca z AGH jest więc intensywna. Realizowaliśmy także w ramach klastra tzw. projekt stażowy, podczas którego pracownicy naukowi, także z AGH, brali bezpośredni udział w pracach u przedsiębiorców, będących członkami naszej sieci, pomagając w opracowaniu innowacyjnych technologii. I odwrotnie – pracownicy przedsiębiorstw byli oddelegowywani do ośrodków akademickich po to, aby podpatrzeć nowe rozwiązania, nad którymi pracują uczeni i implementować je w swoich firmach. Inny projekt, w którym współpracowaliśmy z Akademią Górniczo-Hutniczą, polegał na tym, iż stworzyliśmy modelowe budynki. Jeden to domek jednorodzinny o powierzchni 180 metrów kwadratowych. Drugi mający 1000 m kw. o znamionach budynku produkcyjno-usługowego. Obydwa mają służyć do demonstracji najlepszych rozwiązań w budownictwie energooszczędnym. Opracowanie technologii, które w nich zostały zastosowane, m.in. skomplikowanej automatyki budynkowej, obywało się właśnie na AGH.
Wspomniała Pani, że w klastrze są też samorządy, dlaczego?
Ponieważ to samorządy mają za zadanie budować budynki użyteczności publicznej, które będą jak najmniej czerpały z zewnątrz, będą budynkami energooszczędnymi, wykorzystującymi odnawialne źródła energii. Samorządy stawiając na jakość tych budynków, wdrażają nasze nowe technologie, pokazują społeczeństwu modelowe rozwiązania i prawdziwie propagują ekologię.
Rozumiem, że Państwo podpowiadają samorządom, jak można budować energooszczędnie i jakie wykorzystywać technologie?
Dokładnie tak, a także świadczymy usługi doradcze polegające na przygotowaniu wniosków czy to pod fundusze unijne, czy np. wyliczenia do modelu ESKO, aby w gminach powstawały budynki nowoczesne i wykorzystujące innowacyjne rozwiązania. Oddajemy do dyspozycji naszych architektów, nasze firmy członkowskie jako wykonawców, ale także i doradców technicznych, dla zainteresowanych zajmujemy się kompleksowym wykonawstwem i nadzorem budowlanym. Zaadaptowanie naszych technologii, zarówno budownictwa, jak i automatyki budynkowej, to tylko 1/3 sukcesu. Nie zostawiamy więc samorządów bez opieki na dalszych etapach realizacji inwestycji. Chcemy, aby gminy budowały na swoim terenie budynki wielorodzinne i użyteczności publicznej, tj. ośrodki zdrowia, przedszkola, hale sportowe i inne, właśnie w standardzie co najmniej pasywnym.
Jak Państwa zdaniem IATI może pomóc przedsiębiorcom z klastra?
Moim zdaniem najefektywniejszą współpracę nauki z biznesem mogłoby umożliwić podpisanie porozumienia z Instytutem Autostrada Innowacji i Technologii dotyczące takiego działania, które pozwoliłoby wykorzystywać naszym przedsiębiorcom zasoby uczelni. Mam nadzieję, że takie porozumienie mogłoby zostać zawarte, a wtedy każdy biznesmen oddzielnie będzie mógł się zwrócić do centrów kompetencji, które są w IATI, z prośbą o wykonie potrzebnych badań czy opracowań.
W klastrze są zrzeszone przedsiębiorstwa różnej wielkości: mikro, małe średnie i duże. Czy te większe nie są zagrożeniem dla mniejszych?
Nie, ponieważ klaster działa na zasadzie synergii. Oczywiście z jednej strony jest konkurencja, ale opieranie się na potencjale poszczególnych firm daje większe możliwości. Jak to działa? Wykorzystujemy zasoby ludzkie i materialne większej liczby przedsiębiorstw, gdyż możemy tworzyć liczniejsze grupy zakupowe, wspólną sprzedaż, razem startować w przetargach, tworzyć rozwiązania, które są dostępne dla większej grupy, możemy realizować inwestycje o szerszym zakresie, korzystać z dostępnych dla wszystkich członków zasobów w postaci środków trwałych oraz wartości niematerialnych i prawnych. To jest zupełnie inny rodzaj współpracy. Niekoniecznie trzeba walczyć o tego samego klienta. Każdy z naszych przedsiębiorców pracuje tak jak pracował, i działa na rynku zbytu, który pozyskał. Natomiast każdy z nas działając w tej samej branży ma wspólne problemy do rozwiązania. Jeśli Polacy nie chcieli budować domów energooszczędnych, to żaden z tych przedsiębiorców nie mógł pozyskać klientów i miał ten sam kłopot, czyli i ten, który ma szczelne drzwi, i ten, który ma okna pasywne oraz ten, który sprzedaje automatykę budynkową. Łącząc siły mogliśmy pokazać, że budynki energooszczędne są estetyczne, wcale nie takie drogie, natomiast są przyjazne środowisku i ludziom, którzy będą w nich mieszkać.
Czy może Pani przybliżyć, czym się zajmuje Fundacja Forum Klastrów Małopolski?
Można powiedzieć, że Forum Klastrów Małopolski jest to taki klaster klastrów. Grupa dziesięciu klastrów, które połączyły swoje siły, aby wspólnie wypracowywać politykę rozwoju przedsiębiorczości w oparciu o sieć współpracy na terenie województwa małopolskiego. Klaster Zrównoważona Infrastruktura jest jednym z założycieli fundacji, która została powołana jako Forum Klastrów Małopolski. Fundacja Forum Klastrów Małopolski powstała po ponad rocznej działalności Forum Klastrów Małopolski. Jako grupa klastrów spotykaliśmy się i próbowaliśmy rozwiązać nasze wspólne problemy. Następnie spojrzeliśmy szerzej i doszliśmy do wniosku, że wszystkie klastry w Małopolsce borykają się z podobnymi kłopotami: z finansowaniem swoich inwestycji, pokazywaniem na zewnątrz sieci współpracy, z urzędnikami, którzy nie rozumieją, że działamy wspólnie. Postanowiliśmy więc połączyć siły i spotykając się przez ponad rok wypracowaliśmy pewne rozwiązania w urzędzie marszałkowskim, urzędzie miasta, a nawet na forum ogólnopolskim. Jednak gdy chcieliśmy w jakiś sposób usankcjonować te rozwiązania, okazało się, że nie mamy żadnego organu, który może w naszym imieniu podpisywać umowy. Dlatego postanowiliśmy powołać organ prawny, fundację, co udało się zrobić w czerwcu 2016 roku.
Bardzo dziękuję za rozmowę.
Ilona Trębacz
